Shiraz en Persepolis

30-10-2017 Shiraz
Deze dag zullen we een aantal interessante bezienswaardigheden van Shiraz gaan bekijken. Allereerst de Nasir-al Molk moskee, vooral bekend om de kleurrijke glas-in-lood ramen die prachtige patronen weergeven als de zon erop schijnt. We kenden dit al van foto's maar in het echt is het duizend keer mooier. We experimenteren een beetje en maken prachtige, bijna kunstzinnige foto's.
Naast een mooie binnenplaats met waterpartij, heeft deze moskee ook een klein museumpje waar je kunt zien hoe vroeger, met behulp van een koe, water uit een put naar boven gehaald werd.
De tegels op de muren zijn bekleed met prachtige glanzende tegels met epigrammen, maar vooral met bloemmotieven (pioenroos en iris zijn favoriet) en de kleur roze voert hier veel meer de boventoon dan elders. Ook bijzonder om te zien dat in de muren houtblokjes verwerkt zijn, om veerkracht te bieden bij aardbevingen.
In het museumpje is uiteraard ook een winkeltje, maar deze is van hoge kwaliteit. Je vindt er prachtige handbeschilderde reproducties van originele werken, miniaturen, beschilderde doosjes, kistjes en minitieus geschilderde vogelkopjes op een veer, maar ook tegels met een fotoprint van een klassiek patroon. Mooi hoe men nieuwe techniek gebruikt om oude vaardigheden te delen. Voor € 10,- neem ik als souvenir zo'n tegel mee naar huis.
Lopend door de stad valt ons weer op hoe netjes de stoepen en straten zijn. En wat een varieteit aan winkeltjes, bijna allemaal met een vogelkooitje met een zangvogel erin; typisch voor Shiraz. Lokale vrouwen knikken verlegen als we voorbij lopen. Een man met zwarte tulband om (nazaat van de profeet Mohammed) biedt prachtige doeken te koop aan. Een drogist heeft een uniek winkeltje met grote glazen potten met dubieuze inhoud. De vrouw van de bakker komt net aanlopen met een nieuwe stapel warme ronde broden. Bij de slager liggen in de nette koeling naast grote stukken vlees, ook twee geitenkoppen. In een winkeltje zien we flessen met limoendressing te koop, waar we zo dol op zijn. En dan zijn we al bij Bagh-e Naranjestan, de sinasappeltuin; een prachtig koopmanshuis uit 1881, gebouwd door de toenmalige burgemeester Qavam. Feitelijk zijn het twee gescheiden huizen, ondergronds verbonden door een tunnel, waarvan een voor vrouwen bedoeld was en de andere als ontvangstruimte. Die laatste is nu een museum, waar we onder andere het tegelplateau met de drie vrouwen zien. En leren ervan dat je, wanneer je te diep in het glaasje gekeken hebt, je altijd met een portie peren thuis moet komen...ik denk dat hier de uitdrukking vandaan komt "met de gebakken peren zitten".
In het museumpje krijgen we een uitleg over de techniek van het beschilderen van tegels en kunnen we een groot aantal prachtige voorbeelden bekijken.
Op de bovenverdieping weer wat spiegeldecoratie, schitterend ingelegde houten deuren ( met schelpen uit de Perzische golf) en zitjes uit vervlogen tijden. Via twee grote ramen kun je in de groene binnentuin kijken, met de fruitbomen, gezellige zitjes en de onvermijdelijke waterpartij, die op dit moment gerenoveerd wordt. Het meeste indruk maken op ons de beschilderde houten plafonds, waar we zelfs een oer Hollands winters tafereeltje op ontdekken.
Op het volgende adres, Madresse-ye Khan, wordt al sinds 1615 theologisch college gegeven, ook als wij er zijn. Voor een grote zaal, belegd met tapijten, zie je de schoenen staan de studenten, die binnen aandachtig luisteren naar het college van een docent die op een simpel krukje voor hen zit. Al rond lopend maken we kennis met een oudere docent, die ons doet denken aan een vermagerde versie van de rector van Harry Potter. Zijn kamertje staat bomvol met theologische boeken in het Arabisch, maar hij spreekt geen woord Engels. Met handen en voeten maakt hij duidelijk dat hij graag achter zijn laptop op de foto wil, en natuurlijk doen we dat met plezier.
Op de binnenplaats zien we tegen de gevel de azuurblauwe ronde ribbels, waarvan we eerder in een antiekwinkeltje stukken te koop zagen liggen.
Dan wordt het tijd voor de bazaar, of voor de liefhebbers voor heerlijke cappucino, en krijgen we vrije tijd om hier even rond te dwalen. Inge en Bert onderhandelen met de hoogbejaarde eigenaar van een antiekwinkeltje de prijs van een cadeautje voor hun moeders. Maar als Farsi de enige taal is die je spreekt, is dat niet handig. Een vriendelijke Iraanse vrouw schiet meteen te hulp en de taal van de calculator doet de rest. De koop wordt gesloten. Zelf vind ik hier voor mijn verzameling een prachtige oude pot ("Is it old?" " Yes yes Hamadan..." (blijkt een belangrijke oude stad te zijn in het westen): keihard aardewerk en Turqoise gelakt; prachtig.
In de bazaar zien we hoe minuscule gelakte plaatjes hout op een doosje maar ook op een vaas geplakt worden. Wat een monnikkenwerk. Je kunt kiezen uit heerlijk vers geperste sapjes, van bijvoorbeeld de granaatappel. En achter een ogenschijnlijk klein winkeltje vinden we een pakhuis vol tapijten, tassen en traditionele kleding.
De buffetlunch staat voor ons klaar in een traditioneel Iraans restaurant, waar we samen met de lokale mensen van genieten.
Dan op naar de volgende Perzische tuin, de Eram tuin in het noordwesten van de stad. In het 19e eeuwse Kadjar paleis vindt je de rechtenfaculteit van de universiteit van Shiraz. Het gedeelte met de waterparti, de rozen en cypressen vinden we het mooiste. De rest van de tuin stelt in onze verwende ogen niet zoveel voor. Hartstikke leuk om te zien is dat hier veel jonge stelletjes naar toe komen; het is echt een ontmoetingsplaats voor hen. Al gaat dat soms gepaard met overdreven aandachttrekkerij en gesimuleerde lachsalvo's, als er foto's gemaakt moeten worden.
Shiraz staat ook bekend om zijn beroemde dichters, denk aan Saadi en Hafez. Een bezoek aan de mausolea van beiden is dan ook onvermijdelijk. En daar denken meer mensen zo over, want wat is het daar druk! De dichters spreken nog steeds tot de verbeelding, vooral bij jonge mensen, en dat terwijl ze toch al in 1291, respectievelijk 1390 gestorven zijn. Hafez ligt prachtig opgebaard onder een marmeren gedenksteen onder een paviljoen met een dak in de vorm van de muts van de djerwisjen.
En dan hebben we genoeg cultuur gesnoven voor vandaag en gaan we even genieten van de luxe van ons hotel, met zitbadje. Met behulp van Google maps ( dat zouden de Perzen niet nodig hebben) vinden we door kleine steegjes de weg naar ons restaurant. We hopen dat er na ons nog een paar groepen komen eten, want de schalen lijken amper aangeroerd. Op de terugweg ontdekken we dat Toos hier in het geniep een eigen guesthouse heeft geopend; alweer een bewijs voor haar vorige leven hier.

31-10-2017 Persepolis
Goed op tijd vertrekken we naar de opgravingen van Persepolis, een van de grootste wonderen van de oudheid, op een uurtje rijden van Shiraz.
Qua architectuur een geweldige prestatie, maar ook een fantastisch idee op deze plek. Geinitieerd door Darius de Grote in 520 bc en gerealiseerd door de allerbeste constructeurs en architecten uit alle uithoeken van het Perzische rijk. Onbegrijpelijk voor ons dat in die tijd het hele plan uitgetekend was, voordat de eerste schop de grond in ging. Of beter gezegd, voordat de eerste stukken berg uitgehouwen werden.
Persepolis is nooit hoofdstad geweest, maar was van ceremonieel belang, met name voor het nieuwjaarfestival, wat in Iran op 21 maart gevierd wordt.
Nadat een aantal koningen hier regeerden, waaronder Xerxes 1 en 2 en Artaxerxes 1,2 en 3, werd de stad in 330 bc door Alexander de Grote met de grond gelijk gemaakt, als wraak voor de verwoesting van de Akropolis in Athene door Xerxes 1, 65 jaar daarvoor. Ze hebben daar dus een generatie over nagedacht.
Pas vanaf 1931 kwam de geschiedenis van Persepolis weer tot leven, door opgravingen van archeologen uit Chicago. Vanaf 1939 onderzoeken Iraanse archeologen de stad weer in eigen beheer.
Tip: huur een 3d bril bij Persepolis3D.com voor ca 300.000 Rial: nadat je via de houten trappen bij de Poort der Naties bent aangekomen, vind je links ervan een overkapping waar deze worden aangeboden. Op 15 punten op de site kun je door de bril een beeld krijgen van hoe het er in ongeschonden staat uitgezien moet hebben. Echt toegevoegde waarde!
Heb je tijd om hier te overnachten, ga dan kijken en luisteren naar de sound & light show die hier 's avonds plaats vindt.
Het gaat te ver om een complete uitleg te geven over de verschillende dingen die je hier ziet, dus ik zal me beperken tot een paar bijzonderheden. Ga zeker naar boven naar de graftombe van Artaxerxes II vanwaar je een fantastisch uitzicht hebt over de oude stad. Je kunt de graftombe, die doet denken aan Petra in Jordanie, van heel dichtbij bekijken en je herkent het symbool van de Zoroastriers meteen. De koning staat in aanbidding voor een vuuraltaar en onder hem zie je de verschillende vertegenwoordigers van zijn rijk.
Het embleem van Iran Airlines stamt af van de vreemde vogels die je hier hoog op een zuil ziet staan. Bij de trappartijen zie je bezoekers van diverse afkomst in processie, die offerandes aan de koning komen brengen. Je kunt hun afkomst herleiden aan hun kleding of aan de giften die ze mee brengen. blootvoetse Ehtiopiers met de slagtand van een olifant; Libiers met een antilope en een strijdwagen met twee paarden; Meden met servies, kleding en armbanden; de Parthen met kamelen en dierenhuiden; Egyptenaren met een stier en stoffen en ga zo maar door. Sommigen zijn duidelijk met elkaar in geanimeerd gesprek en raken elkaar aan.
En natuurlijk kent iedereen wel het relief waarop een leeuw een stier asnvalt. Tenminste zo lijkt het. Maar van onze gids leren we dat leeuwen behoren tot de "warme" groep en runderen tot de "koude". Volgens haar valt de leeuw niet aan, maar verdringt hij het koude seizoen voor een warmer: het teken voor de lente en de naderende zomer dus.
Na een uur of drie verlaten we deze historische plaats om even een kijkje te nemen bij Naqsh-e Rajab, waar in een smalle inham in de bergen reliefs uitgehouwen zijn. Je ziet hier koning Shapur I (241-272 ac) te paard en tijdens zijn inauguratie. Speciaal is de opgeheven vinger die je hier een paar keer ziet, als teken van respect.
De volgende stop is bij Naqsh-e Rostam, waar in de hoge steile bergwand vier koningsgraven in de vorm van een kruis. Er zijn hier sporen gevonden van heiligdommen uit de 17e eeuw voor Christus. Men weet, door de inscripties, zeker dat Darius I hier begraven is, in het tweede graf van rechts. Ook hier weer prachtige reliefs die verhalen vertellen over koninklijke veldslagen en ceremonies, meestal ter meerdere eer en glorie van de opdrachtgever.
Er tegenover staat een vierkante toren, half ondergronds, genaamd Bun Khanak. De geleerden zijn het er nog niet over eens of het een vuurtempel was of een schatkamer.
We gaan weer op pad, want we hebben nog een lange weg te gaan naar Isfahan, maar onderweg stoppen we om te picknicken met een broodje falafel. Lekker simpel en we verliezen zo niet teveel tijd.
We komen in het donker in Isfahan aan.